Zengezur Koridoru’na ilişkin tartışmaların arka planında, söz konusu yolun özel bir askeri şirket tarafından kontrol edilmesi gerektiği önerisi sıklıkla gündeme getiriliyor. Son olarak Ermenistan Dışişleri Bakanı Ararat Mirzoyan da bu konuda olumlu görüş bildirdi.
Ancak “özel askeri şirket” versiyonu Bakü’nün çıkarlarına uymuyor. Azerbaycan Dışişleri Bakanlığı Basın Sözcüsü Aykhan Hacızade’nin bu konuyla ilgili açıklaması dikkat çekicidir.
Alıntı:
“Yabancı bir özel şirketin her iki ülke topraklarındaki sürece dahil edilmesiyle ilgili fikirlere gelince, şunu belirtelim ki, Azerbaycan hiçbir zaman kendi topraklarındaki sürece üçüncü bir tarafın dahil olmasını tartışmadı. “Ermeni tarafı bölgede iletişimin açılmasıyla gerçekten ilgileniyorsa yükümlülüklerini yerine getirmelidir.”
Azerbaycan bu teklifi iki nedenden dolayı kabul etmiyor:
Öncelikle teklif yeni ve tek taraflı olarak yapılmış. Yani Ermenistan bu teklifi yaparken sadece kendi çıkarlarını düşünüyordu. Ancak Ermenistan, Azerbaycan ve Rusya arasında 10 Kasım bildirisi imzalandı. Bu açıklamada iletişimlerin nasıl ve ne şekilde açılacağı açıkça belirtiliyor. Bakü, Erivan’ın bu öneriyle 10 Kasım açıklamasındaki taahhütten kaçınmak ve barış gündemini değiştirmek istediğinin bilincindedir.
İkincisi, Ermenistan’ın önerdiği “yabancı özel şirket” meselesi güvenilmezdir ve güvenlik kaygılarını tam olarak gidermemektedir. Genel olarak dünyada çok sayıda özel askeri şirket bulunmaktadır. Ancak bazı şirketler daha fazla öne çıkıyor:
Academi (Blackwater): ABD merkezli bu askeri şirket, özellikle Irak ve Afganistan’da güvenlik ve lojistik hizmetleri sağlamasıyla tanınıyor.
G4S: İngiltere merkezli G4S, küresel bir güvenlik ve hizmet çözümleri sağlayıcısıdır. Esas olarak hükümetlere ve kurumsal müşterilere hizmet vermektedir.
Triple Canopy: ABD merkezli Triple Canopy, güvenlik, istihbarat ve lojistik hizmetleri sağlayan askeri bir şirkettir. Özellikle Orta Doğu’da faaliyet göstermektedir.
Liste uzatılabilir. Bu şirketler genellikle hükümetler, kurumsal şirketler veya diğer müşteriler için çeşitli askeri ve güvenlik hizmetleri sağlar. Ancak özel askeri şirketler çeşitli tartışmaların merkezinde yer alıyor. Bunlarla ilgili sayısız eleştiri ve şikayet var. Bazı özel askeri şirketler, müşterileri için çalışırken insan haklarını ihlal etmekten çekinmiyor.
Ayrıca devlet kurumlarına göre daha az sorumluluk sahibidir. Bu, kötü niyetli veya yasa dışı faaliyetlerin önlenmesini zorlaştırabilir.
Bir diğer sorun ise özel askeri şirketlerin güvenlik ve gizlilik tedbirleri alması ve faaliyetlerinin çoğu zaman kamuoyundan ve basından uzak tutulmasıdır. Bu nedenle faaliyetleri hakkında tam bilgi edinmek zordur.
Sonuç olarak, resmi Bakü’nün Erivan’ın önerisine katılmamak için yeterli nedeni var. Yani Azerbaycan 10 Kasım açıklamasına sadık olduğunu ve sürecin bu yönde çözülmesiyle ilgilendiğini bir kez daha beyan ediyor. En azından optimal, karşılıklı fayda sağlayan bir alternatif teklif bulunana kadar durum böyle olacaktır.
Yazar: Siyaset bilimci Turan Rzayev / Azerbaycan
