Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan’ın 5 Nisan’da Brüksel’de ABD Dışişleri Bakanı Anthony Blinken ve Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen ile görüşmesi planlanıyor.
Toplantının Güney Kafkasya’daki siyasi dengeler üzerinde ciddi bir etkisi olması muhtemel. Washington, toplantının “Bakü ile Erivan arasındaki barış görüşmeleriyle ilgili olduğunu” söyledi. Yetkili Erivan, toplantının “üçüncü tarafa karşı olmadığını” söyledi. ABD, Ermenistan ve AB, toplantının Azerbaycan’a yönelik olmadığını söylese de bu, Bakü’nün endişelerini ortadan kaldırmıyor.
Genel olarak Washington ve Brüksel, şu ana kadar yaptıklarının Bakü’nün gözündeki itibarlarını zedelediğini anlamalıdır. Mesela Batı, 44 gün savaşının ardından Karabağ’da bir “Kosova seçeneği” hazırlıyordu. Bu amaçla son 3 yıldır “Ermenilerin insani felaketi” bahanesiyle Azerbaycan’a ve bizzat Cumhurbaşkanı I. Aliyev’e karşı bir baskı kampanyası yürütüldü.
Ayrıca Azerbaycan’da yasa dışı finansmanla oluşturdukları bilgi kaynaklarını da güçlendirdiler. Bütün bunlar başarısızlıkla sonuçlandığı için artık askeri planlar açıkça yapılıyor.
Gerçek şu ki, “Ermenistan’ın güvenliğinin güçlendirilmesi” adı altında Brüksel’de yapılacak toplantı, askeri bir anlaşmaya varılması riskini taşıyor. Bu nokta ve risk faktörü genel olarak Bakü’nün çıkarlarına aykırıdır. Azerbaycan tarafı, Avrupa Birliği’nin, özellikle de bazı üye ülkelerinin bölgemizle ilgili bazı yaklaşım ve faaliyetlerine ilişkin tutumunu defalarca dile getirdi.
Resmi Bakü, Ermenistan ile barış görüşmelerinin devam etmesinden, güven ortamının yaratılmasından ve süreci etkileyebilecek noktalardan kaçınılmasından yana. Şu anda iki ülke arasında barışa yönelik önemli adımlar atılıyor. 30 yıldır yapılmayan yapıcı müzakereler sürüyor. Ancak AB’nin bölgeye müdahalesi ve müzakerelere zarar verecek adımlar atması Bakü’yü endişelendiriyor.
Örneğin, 6 Ekim 2022’de Prag’da yapılan dörtlü toplantıda Azerbaycan, sınırlandırılmış sınırın Ermenistan tarafında 40 sivil izleme uzmanından oluşan bir grubun görevlendirilmesinin kabul edilmesini talep etti. Ancak daha sonra bu izleme, Azerbaycan’ın izni olmadan Ermenistan’daki AB Misyonu’na dönüştü.
Bu misyon şimdiye kadar sadece Azerbaycan karşıtı propaganda yürütüyordu. Ayrıca Kanada’nın AIEM’e katılmasıyla fiili NATO misyonu statüsüne kavuşmuştur. Bu adımlara, AIEM’i caydırıcı olarak nitelendiren ve hiçbir dayanağı olmaksızın Azerbaycan’ın olası müdahalesi yanılsamasını yaratan açıklamalar da eşlik ediyor.
Tüm bunların Bakü’yü endişelendirdiği bir dönemde 5 Nisan’da Brüksel’de yapılacak AB-Ermenistan-ABD ortak konferansı barış sürecine zarar verebilir. Tarafların karşılıklı güveni zedeleyecek araçlardan mümkün olduğunca kaçınması gerekirken bu tür adımların atılması doğru değildir. Resmi Bakü, kenarda bir askeri anlaşmanın imzalanmasını kabul edemez.
Yazar: Siyaset bilimci
Turan Rzayev
